Wat hadden onze krantenkoppen, nieuwsuitzendingen en radiojournaals er deze week anders uitgezien als Sir Tim Berners-Lee in 1989 het World Wide Web níet had uitgevonden. John Ewbank had zijn Koningslied glimlachend en zelfvoldaan door onze strotten geduwd en miljoenen verdiend, Leidse mbo'ers hadden geen doordeweeks weekend hoeven vieren en Amerika had niet voor enkele minuten gedacht dat het Witte Huis onder vuur lag. Bovendien was het vermiste meisje Sunil Tripathi dan niet ten onrechte beschuldigd van de terroristische aanslag op de marathon in Boston. Verandert internet ons leven niet veel te veel?
Laat ik vooropstellen dat Sir Tim de wereld met zijn Web heel veel goeds gebracht heeft. Dankzij zijn uitvinding kan ik dit blog schrijven, dankzij zijn uitvinding kan ik mijn vriendin whatsappen om te zeggen dat ik even een blog aan het schrijven ben en dankzij zijn uitvinding duurt het lang om dit blog af te maken doordat Facebook telkens tussenbeide komt. Op een grotere schaal wordt het internet geroemd door de rol die het speelde in de Arabische Lente, de snelheid waarmee we nieuws kunnen brengen (zoals Boston) of het oh zo handige internetbankieren.
Maar de laatste weken, maanden, jaren komen we er toch - op een soms vrij pijnlijke manier - achter dat internet niet alleen tot een hogere vorm van beschaving leidt. Mannen en vrouwen worden afgeperst met hun eigen naakte webcambeelden, dat grandioze internetbankieren blijkt niet waterdicht voor de graaiende tengels van hackers en Nigeriaanse maffiosi spammen heel Europa plat in de hoop dat wij naïeve, onderontwikkelde Britt Dekkers zijn die zo onze bankgegevens naar ze terugsturen. Dit is nog maar het begin van alle zooi die internet over ons uitstort.
Toch zijn het niet de pathetische Anonymous-hackertjes of de tragische kinderporno-handelaartjes die het internet zo gevaarlijk maken. Een docent aan de Universiteit Leiden vertelde mij en de rest van zijn collegezaal ooit - meerdere malen, omdat hij altijd vergat wat hij eerder al gezegd had - dat er twee supermachten op aarde zijn: de Verenigde Staten en de publieke opinie. De publieke opinie, het ongrijpbare, abstracte wezen dat mensen kan maken en breken, sterren kan laten neerstorten en het voetstuk onder elk standbeeld vandaan kan rukken. De Verenigde Staten zullen wellicht binnenkort als wereldmacht voorbijgestreefd worden door China, vroeger was Engeland de wereldmacht en onze glorieuze Republiek was dat ook ooit. Wereldmachten komen en gaan, maar de publieke opinie is van alle tijden en zal nooit uitgeroeid kunnen worden.
Het grootste kwaad dat het internet doet is het vrijwel helemaal monopoliseren van de publieke opinie. Waar de mening van het grote publiek vroeger alsnog door journalisten of politici erkend en verspreid moest worden, kan die mening door Twitter, Facebook, Reddit en afvoerputjes als 4chan nu rechtstreeks de wereld in en over geslingerd worden. De publieke opinie is nu tastbaarder dan ooit, we kunnen hem in onze timeline zien ontstaan, evolueren en een vaste vorm krijgen. Halleluja! Dit is een zegen, zo kan de PvdA nu bijvoorbeeld de mening van het volk aangaande 'Europa' relatief gemakkelijk in kaart gaan brengen. Maar het is eveneens een vloek. De publieke opinie, namelijk, zit er ook weleens naast. Toen Galileo Galileï en Nicolaas Copernicus verkondigden dat de aarde rond was, was de publieke opinie het daar niet mee eens en werden beide heren niet serieus genomen.
Doordat de publieke opinie via internet ook nog eens in meer en mindere mate anoniem en veilig vanachter een beeldschermpje tot stand komt, is die ook een stuk agressiever geworden. Lekker makkelijk, op deze manier heel stoer en streng lopen doen. Een groep idiote Belgen dat een Eindhovenaar in elkaar trapt moet hangen aan de hoogste boom en Robert M.'s geslachtsdelen moeten in een blender. The angry mob has gone digital. Je kunt geen misstap maken of de virtuele fakkels en hooivorken beginnen hun heksenjacht op jou. De digitalisering van de publieke opinie zorgt dus voor een nieuw soort publieke opinie: harder, meedogenlozer en minder genuanceerd.
De afgelopen week bleek eens te meer hoe deze publieke internetopinie om zich heen kan slaan. Zodra de bommen afgingen in Boston begonnen de 'Redditors' - de fanatieke deelnemers van het forum Reddit - meteen aan een zoektocht naar de daders. Een online volkstribunaal, aldus sommige media achteraf. Met vereende krachten zochten de Redditors op de beelden van de aanslag naar de dader en uiteindelijk kwamen ze met Sunil Tripathi als hoofdverdachte. Tripathi bleek er later totaal niets mee te maken te hebben. Ze is dan wel vermist, maar niet omdat ze op de vlucht is voor de FBI. Waarschijnlijk omdat ze verkracht en vermoord is in een Bostons bos.
Vervolgens kwam er nieuws waarover wij ons in Nederland met nog meer passie over opwonden: John Ewbank trok het Koningslied terug! OM spreekwoordelijke G. Het land was in rep en roer. Waarom had onze John besloten dat het liedje onze anders zo stille huiskamers niet meer op zou mogen vrolijken? Omdat heel Twitterend en Facebookend Nederland zijn creatie had uitgekotst en hem als maker van alle kanten had beledigd. Op die manier hoefde het niet meer voor John (de grootste nieuwswaarde hier is dat het Ewbank blijkbaar níet alleen om geld draait, maar dat terzijde).
Uit beide gevallen blijkt de macht van de publieke opinie, gefaciliteerd door het internet. De mening van de massa kan een onschuldig meisje tot hoofdverdachte van verschrikkelijke terroristische aanslagen bombarderen (zie je 'm, de woordspeling?) en een onschuldige, op geld beluste liedjesschrijver zijn ego krenken. Terwijl het allemaal nergens voor nodig is. Ook gevaarlijk is de mogelijkheid die internet biedt aan gestoorde gekken en gekke gestoorden om hun meningen en frustraties te uiten. Zie de bedreigingen in Leiden. Zie de hack van het Twitteraccount van nieuwsorganisatie AP, waardoor het 'nieuws' werd verspreid dat het Witte Huis onder vuur lag.
Nu kunnen we wel gaan wijzen naar het internet, maar het internet is hier niet de schuldige. De gebruikers zijn het. Freek de Jonge zei het een week geleden in Metro al treffend over Twitter: "Het lijkt wel alsof we alles wat we aangeboden krijgen om er een betere wereld van te maken binnen de kortste keren verzieken." Wij zijn het, de internetters, de Redditors, de Twitteraars, de bloggers (ja, ook de bloggers) die het internet in één gigantische, wereldwijde gangbang met z'n allen aan het verkrachten zijn. Maar, nu we dat samen met Freek de Jonge vastgesteld hebben, waar gaat deze hele ophef dan over? Waarom nemen we de publieke opinie die op het internet vorm krijgt, dan zo serieus?
Toen radio net een nieuw medium was wisten mensen niet goed hoe ze ermee om moesten gaan. Toen Orson Welles en zijn kornuiten in 1938 een fictionele radiouitzending genaamd War Of The Worlds uitzonden, waarin bericht werd over een invasie van aliens, brak er in de Verenigde Staten totale paniek uit. De mensen werden gek, de mensen konden het echte, het waardevolle, niet onderscheiden van het neppe, het waardeloze. Zo is het nu ook met het internet. Het Koningslied is onze War Of The Worlds.
Over tachtig jaar zal men ons uitlachen om de paniek, de gekte die er nu ontstaat om de waardeloze meningen die via het internet worden verspreid. Over tachtig jaar zullen de John Ewbanks en de Sunil Tripathi's van onze wereld hartelijk lachen om die malle commentaartjes op Twitter en Reddit. Het is maar internet, zullen ze zeggen. Het komt maar van met obesitas begiftigde behaarde bureaustoelbewoners die tussen de SM-pornofilmpjes door alle stoerheid die ze in het dagelijks leven en op straat niet durven uitstralen, op een forum of op Twitter wél tentoon durven spreiden. Digitale fakkels branden niet, digitale hooivorken prikken niet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten